Już samo użycie słowa „wystawa” (zamiast np. „jarmark”) świadczyło o chęci wpisania organizowanego wydarzenia w ducha nowych czasów – nazwy zmienia się jednak łatwiej niż praktyki kulturowe czy dyskursy. Przykładem może być relacja z wystawy prezentującej wyroby i rolnictwo w dobrach Adama Józefa Potockiego, która ukazała się w „Ognisku”.

Choć sam Potocki rozwijał na swoich ziemiach różne gałęzie przemysłu od kopalni węgla kamiennego w Sierszy przez cegielnię i wyrób glinki ogniotrwałej w Tenczynku i Mirowie po browar w Krzeszowicach (który w 1857 został wyposażony w maszynę parową), a zaraz po jego śmierci (1872) spadkobiercy wystawili przykładowe wyroby na Wystawie Powszechnej w Wiedniu (1873), nie stał się bohaterem narracji o postępie i oświeceniu, zmianie społecznej, bogaceniu kraju. W tej osadzonej w wyobraźni feudalnej relacji przypadła mu rola dobrego pana.

Autorowi „Ogniska” wystawa jawi się jako róg obfitości świadczący o dobrobycie, powodzeniu i samowystarczalności arystokratycznych dóbr. Jest jak pański stół, do którego zwiedzający zostali zaproszeni pańskim gestem: mogą nie tylko podziwiać, ale i kosztować przysmaków. Obfitość i bogactwo nie są przedstawiane jako wynik racjonalnej kalkulacji, szczęśliwych inwestycji czy ciężkiej pracy: są raczej dowodem na to, że Potocki realizuje wzór łaskawego, roztropnego ziemianina, który nie przehulał odziedziczonej fortuny.

Obraz tej małopolskiej wyspy szczęśliwej dopełniają bóstwa mitologiczne, jeszcze silniej wpisując ekspozycję w odwieczny ład natury i moralności, ale zarazem i puszczając do czytelnika oko. Neptun łowi wszak w sztucznie zarybionym stawie, a nimfy udają się na antyreumatyczne kąpiele.

Agata Sikora