Ekspozycje nowoczesności
1821–1929

Cytat

Źródło cytatu

Ilustrowany Przewodnik po Lwowie i Powszechnej Wystawie Krajowej, Lwów 1894

Alfabetyczny wykaz członków Towarzystwa dla rozwoju i upiększania miasta.

Adamowski Tomasz, rzeźnik.

Andrzejowski Karol, pułkownik.

Bałaban Józef, st.[arszy] radca skarb.[owy]

Barański Franciszek, radca wyż.[szy] sądu.

Baranowski Mieczysław, insp.[ektor] szkół.

Barącz Tadeusz, arty.[ysta] rzeźbiarz.

Barszczewski Antoni, majster szewski.

Banki hipoteczny we Lwowie.

Barten Angelo, kasyer.

Bardacj Ferdynand Stanisław, kupiec.

Beeth Maurycy, prywatyzujący.

Bett Maksymilian dr, lekarz.

Beneszek Eugeniusz, em[erytowany] rad.[ca] Nam.[iestnictwa]

Bełtowski Julian, profesor.

Bednarski Szczęsny, wł.[aściciel] druk.[arni]

Białoskórski Ludwik, nadradca sąd.[owy]

Bielański Włądysław, szef asek.

Błażek Adam, dyr.[ektor] ogrodu botan.[icznego]

Blumenfeld Adolf, aptekarz

Bojarski Adlfred, em.[erytowany] inż.[ynier] mag.[ister?]

Bobrzyński Michał dr, wicepr.[ezydent?] Rady szkol.[nictwa?]

Bojanowski Antoni, kamieniarz.

Bohdan Hipolt, prezes banku kraj.[owego]

Boberski Józef, wł.[aściciel] realności.

Brykezyński Stanisław, właśc.[iciel] dóbr.

Bronikowski Kazimierz, prof.[esor] sk.[oły] przem.[ysłowej]

Braunseis Józef, radca bud.[owy?]

Budweiser KArol, drukarz

Buynowski Włodzimierz, adjunkt Wydz.[iału] kraj.[owego]

Burzyński Bolesław, koncepista dyr.[ektor] policyi.

Byk Emil dr, adwokat

[…]

Wyciąg ze statutu Towarzystwa dla rozwoju i upiększania miasta.

2. Celem Towarzystwa jest działalność w kierunku upiększania i rozwoju miasta Lwowa pod względem estetycznym, sanitarnym i komunikacyjnym.

Członkami mogą być: osoby bez różnicy płci i osoby prawne, a dzielą się na honorowych, założycieli i zwyczajnych. Pierwszych mianuje walne zebranie ze szczególne zasługi okołu rozwoju miasta, drudzy stają się za opłatą 100 zł. naraz; zaś zwyczajni płacą wpisowe 1 zł. i miesięcznie 25 ct.

 

as

Komentarz

Czytając publicystykę dotyczącą wystaw czy przygotowywane na nie materiały, należy pamiętać, że ten pozytywistyczny dyskurs miał fundamentalne znaczenie dla kształtowania inteligenckiej tożsamości.  Wydając przewodnik z okazji wystawy, Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta dostarczało przyjezdnym szeregu praktycznych informacji (od taryfikatora fiakrów i dorożek po adresy geometrów), a zarazem tworzyło narrację o mieście i  walczących o jego rozwój odpowiedzialnych obywatelach. Warto zatem przyjrzeć się zamykającemu przewodnik dodatkowi, w którym zamieszcza się listę członków Towarzystwa.

Reprezentuje ono duży przekrój społeczny: w skład związku wchodzą urzędnicy państwowi, posiadacze ziemscy, radcy dworu, księża, literaci, profesorowie, artyści, przemysłowcy, ale również  kamieniarze, majstrowie murarscy, piekarze, ogrodnicy, krawcy. Listę członków  otwiera  Adamowski Tomasz, rzeźnik, zamyka Żabokrzycki Aleksander, inżynier; Jego Ekscelencja Arcybiskup ormiański Issakowicz Izaak sąsiaduje z Iwanickim Karolem, kontrolerem kasy miejskiej, nazwisko prezesa krajowej dyrekcji skarbu, Korytowskiego Witold jest wymieniane po nazwisku Konopackiego z Polkowa Leopolda (zapewne jedynego chłopa, skoro podaje się miejsce jego pochodzenia i nie wspomina zajęcia).

O miejscu zajmowanym w spisie decyduje zatem porządek alfabetyczny, a nie klasa społeczna, status majątkowy czy rodzaj członkostwa (uzależniony od zasług i zamożności). Świadczy to o tym, że Towarzystwo chciało widzieć siebie jako przestrzeń emancypacji, w której o wartości człowieka decyduje troska o dobro wspólne, udział w „walce patryotycznej inteligencyi z ciemnotą i zacofaniem” ([Wstęp], ibidem, s. nienumerowana). Tym bardziej zwraca więc uwagę, że na ponad trzysta wymienionych osób zaledwie cztery to kobiety: Jabłonowska Seweryna, żona starszego radcy; Leteiner Anna, żona doktora medycyny; hrabina Mierowa Felicya, właścicielka dóbr; Wieczyńska Katarzyna, właścicielka realności.

 

Agata Sikora

Kontekst

Stanisław Kieniewicz, ….. Dramat trzeźwych entuzjastów, Warszawa 1964.

 

Mapa wpisu

Instytut Kultury Polskiej Narodowy program rozwoju humanistyki
Projekt realizowany w Instytucie Kultury Polskiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego w latach 2013–2016; finansowany ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (nr 0110/NPRH2/H11/81/2013).
Na tej stronie korzystamy z cookies. Jeżeli nie wyrażasz na to zgody, prosimy o zmianę ustawień przeglądarki internetowej