Widok placu wystawy prowincjonalnej wydobywa na powierzchnię długie trwanie czegoś, co można by nazwać polską, a szerzej: środkowoeuropejską kulturą patchworku i recyklingu. Zamiast linii prostych krzyżujących się pod kątem prostym, co znamionuje nowoczesną racjonalność zachodnią, mamy więc linie nieregularne i jakby niezdecydowane; placu i budynków nikt nie zaplanował, lecz raczej wykorzystano i zaadaptowano, w miarę możliwości, to, co już było; podjęte prace adaptacyjne polegały zaledwie na „odświeżeniu” zewnętrznego pozoru, nie zaś rzeczywistym, ingerującym w strukturę konstrukcji przystosowaniu; wreszcie – żeby uzyskać pewien rodzaj przytulności – przysposobioną przestrzeń wysypano warstwą drewnianych wiórów, które nie tylko mało komu bywają potrzebne, ale i podeptane dają się wykorzystać powtórnie choćby jako pa­liwo.

Wystawa prowincjonalna w Toruniu nie była bynajmniej wyjątkiem: zszywano ją z tego, z czego tylko się dało, podobnie jak wiele innych społecznych inicjatyw, które pozbawione były – i są nadal – wsparcia zarówno administracyjnego, jak i ze strony dominującego kapitału.

Jakub Jakubaszek